صدا و ابزارهای صدابرداری

در فیلم‌های حرفه‌ای گاهی اهمیت صدا بیش از تصویر است. تصور کنید در حال دیدن یک فیلم هستید، تحمل نویزهای تصویر یا مخدوش بودن بخشی از آن حتی در سراسر طول فیلم قابل‌تحمل است و در اکثر مواقع عامدانه فرض می‌شود، اما شنیدن صدایی ناهنجار و نویزهای موجود در صدا حتی برای چند لحظه ادامه‌ی تماشای فیلم را ناممکن می‌سازد. تصویر چیزی است که معمولاً چه خوب باشد و چه بد، چه خوش‌رنگ باشد چه نباشد مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

حال‌آنکه اغلب بینندگان بعد از دیدن یک فیلم با صدای بسیار خوب، از کیفیت صدای آن یاد نمی‌کنند، این یعنی صدای حرفه‌ای حداقل‌هایی دارد که رعایت آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است. ضمن اینکه در تمامی جشنواره‌های سینمایی اهمیت و جوایز بخش صدا کمتر از بخش تصویر نیست.

صدا در فیلم 

در یک فیلم، تصویر جسم، و صدا در حکم روح آن است. داشتن یک تصویر حرفه‌ای بدون وجود صدای حرفه‌ای ارزشی ندارد. به همین خاطر است که هرچه دوربین تصویربرداری مورداستفاده حرفه‌ای‌تر باشد، تنظیمات بخش صدا دقیق‌تر و بخش ضبط صدای آن حرفه‌ای‌تر خواهد بود. تا جایی که تقریباً در تمام دوربین‌های سینمایی چیزی به نام میکروفن داخلی یافت نمی‌شود، ضمن اینکه در بسیاری از موارد بخش مربوط به نصب تجهیزات حرفه‌ای صدا هم به‌صورت جداشونده طراحی می‌شوند تا حمل آن‌ها در مواقعی که صدا به‌صورت کاملاً جداگانه و با ابزار تخصصی ضبط می‌شود ایجاد مزاحمت نکند.
بخشی از اطلاعات پایه‌ای مربوط به صدا، میکروفون و تجهیزات صدابرداری در اینجا جمع‌آوری‌شده تا شمارا با برخی از اصطلاحات، ابزارهای صدابرداری و انواع اصلی آن‌ها و تفاوتشان آشنا سازد. انتظار می‌رود این اطلاعات حداقل شمارا در انتخاب ابزار مناسب کارتان یاری کند.
دو نکته مهم:

1) متوازن یا غیر متوازن

تمام تجهیزات پیشرفته صدا از خطوط خروجی و ورودی متوازن بهره می‌برند. سیگنال‌های نامتوازن از طریق کابل‌های دو هسته‌ای (یک بخش مرکزی و یک بخش بیرونی) تشکیل‌شده‌است و مستعد ایجاد تغییر در سیگنال‌های صدا و درنهایت ایجاد هام هستند، درحالی‌که کابل‌های متوازن از سه بخش تشکیل‌شده‌اند (دو بخش مرکزی و یک پوشش خارجی) که یکی از بخش‌ها نقش سپر پوششی را برای دو بخش دیگر بازی می‌کنند و مانع تداخل و تأثیرپذیری سیگنال‌ها می‌شوند

2) انواع الگوی دریافت امواج

الگوهای دریافت امواج صوتی توسط میکروفن‌های مختلف، متفاوت است. این مورد در هنگام تهیه میکروفن حتماً باید موردتوجه قرار می گیرد.

– الگوی کاردیود:

میکروفن‌هایی که دارای الگوی کاردیود هستند صدایی که در اطراف یا پشت میکروفن باشد را رد می‌کنند. شکل گرافیکی این الگو شبیه عدد پنج (فارسی) است. قابلیت رد کردن صدا از پشت میکروفن، الگوی کاردیود را در شرایطی که چندین میکروفن به کار می‌روند و درجایی که دریافت مقدار زیادی از فضای محل موردنیاز نیست، کارآمد می‌سازد. این میکروفن‌ها هم در استودیو و هم در اجرای زنده محبوب هستند.

– الگوی هایپر کاردیود و سوپرکاردیود:

ساختار قطبی سوپرکاردیود نسبت به کاردیود و هایپرکاردیود نسبت به سوپرکاردیود هدایتی‌تر است. برخلاف کاردیود هردوی این الگوهای قطبی دارای بخش حساس در پشت خود هستند که صدا را دریافت می‌کند.

– الگوی Bi Directional:

میکروفن‌های دارای الگوی قطبی bi-directional حساسیت یکسانی نسبت به صداهای جلو و عقب دارند، اما صدایی که از اطراف بیاید را رد می‌کنند. درنتیجه الگوی آن‌ها شبیه عدد 8 است که در آن کپسول میکروفن در محل تماس دو دایره قرار دارد، به همین دلیل به این الگو Figure 8 گفته می‌شود.

نکته: باید توجه داشت که برخی از میکروفن‌ها دارای امکان تغییر الگو هستند و از یک الگوی ثابت پیروی نمی‌کنند.

1 : هام hum :

صدایی که اصطلاحاً به آن “صدای هوا” می‌گویند که به دلیل پایین بودن کیفیت ابزارهای صدابرداری به وجود می‌آید. البته هام می‌تواند کاربرد آمبیانس3 را هم داشته باشد. یعنی همیشه به‌عنوان یک‌صدای مزاحم خوانده نمی‌شود.

2 : فانتوم پاور :

Phantom Power :

همان‌طور که گفته شد اکثر میکروفن‌های حرفه‌ای برای رسیدن به بهترین بهره‌وری نیاز به مقداری برق‌دارند. روشی که این برق موردنیاز را از طریق کابل میکروفن انتقال می‌دهد فانتوم پاور نامیده می‌شود. فانتوم پاورها با توان‌های متفاوت موجود هستند. که اکثر میکروفن‌های موجود در بازار از فانتوم پاور با توان 48 ولت استفاده می‌کنند.

3 : آمبیانس Ambience :

صدای محیط. مثلاً وقتی در خیابان صدا ضبط می‌کنید، صدای ماشین‌ها و تمامی صداهایی که محیط را در برگرفته آمبیانس به‌حساب می‌آید.

انواع میکروفن :

میکروفن ریبون

میکروفن‌های ریبون اولین میکروفن‌های bi-directional (اشاره به الگوی قطبی) بودند که ازلحاظ تجاری به موفقیت رسیدند و در دوره طلایی رادیو کاربرد وسیعی داشتند. امروزه میکروفن‌های ریبون، با تلاش شرکت‌هایی مانند Royer در حال بازگشتن به عرصه صدا هستند. در این نوع میکروفن‌ها المان معلق و بسیار کوچکی در یک میدان مغناطیسی قوی حرکت می‌کند. میکروفن‌های ریبون به‌جای سطح فشار صدا به‌سرعت مولکول‌های هوا واکنش نشان می‌دهد.

یکی از این نوع میکروفون‌ها را می‌توان بویا BY-M1000 دانست.

میکروفن شات گان یا تفنگی

میکروفن‌های تفنگی یا شات گان، که در ایران به‌نام گان معروف هستند، معمول‌ترین نوع میکروفن‌های حرفه‌ای هستند که در کنار دوربین‌های تصویربرداری و در اندازه‌های مختلف کاربرد دارد.
سیستم مکانیکی ساده این میکروفن‌ها شامل یک دیافراگم نازک، که به نام “ممبران” شناخته می‌شود، است. این بخش در نزدیکی یک صفحه فلزی ثابت قرارگرفته. این آرایش یک “خازن” ایجاد می‌کند که بار الکتریکی 9V تا 48V (فانتوم پاور) را از یک منبع خارجی یا باتری دریافت می‌کند. دیافراگم در پاسخ به تغییر فشار هوا به‌آرامی می‌لرزد و باعث تغییر ظرفیت خازن و تغییر ولتاژ و ایجاد سیگنال خروجی میکروفن می‌شود. به‌طورکلی طول این میکروفن‌ها با برد آن‌ها رابطه مستقیم و با زاویه‌ای که قادر به پوشش آن هستند رابطه بر عکس دارد.

– استودیو دژاوو با مشارکت آقایان محمد ظل انوار ( تهیه کننده ) و مرتضی نیتی ( کارگردان و مدیر آتیله ) در سال 1390 راه اندازی شد و تولیدات متمرکز این مجموعه در حوزه ساخت انواع تیزرهای تبلیغاتی ( رئال انیمیشن دو بعدی و سه بعدی ، ویژوال افکت ، موشن گرافیک و…) فیلم های صنعتی ، مستند بیوگرافی و … در گریدهای مختلف از لحاظ بودجه تولید می باشد. ایده پردازی ، پیش تولید ، تولید ، تدوین ، ساخت انواع انیمیشن و یا ویژوال افکت اصلاح رنگ ، صداگذاری ، صدابرداری ، جلوه های سمعی و بصری ، تنها بخشی از فعالیت های این استودیو می باشد.